O Tanzanii słów kilka - Kilwa Kisiwani

Kilwa Kisiwani

Wisienką na torcie naszego tegorocznego pobytu w Tanzanii była wycieczka do Kilwa Kisiwani.

        Około 300 km na południe od Dar es Salaam znajduje się powiat Kilwa, a w nim nadmorskie miejscowości: Kilwa Kivinje i Kilwa Masoko oraz dwie przybrzeżne wyspy - Songo Mnara i Kilwa Kisiwani. Celem naszej podróży była właśnie ta ostatnia. 

        Aby dostać się do Kilwa Kisiwani należy dojechać do portu w Kilwa Masoko. Nazwa Masoko pochodzi od miejsca, gdzie do 19 wieku znajdował się targ niewolników.

źródło: Google Maps

        Wyspa Kilwa Kisiwani jest w całości uznana za obiekt historyczny. W 1981 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Wstęp na wyspę w celach turystycznych jest ściśle kontrolowany przez straż portową. Wymagane jest specjalne zezwolenie, które można uzyskać przy urzędzie powiatowym. Opłata za wstęp (koszt zezwolenia) wynosi 27 000 TSh (12 USD) od osoby. Dodatkowo zwiedzanie jest możliwe tylko z przewodnikiem. Zwyczajowo jest to koszt około 10 USD od osoby. Na szczęście z przewodnikiem można negocjować. Do tego dochodzi koszt przejazdu łódką - około 5 USD od osoby. Dobijamy targu i płacimy 20 000 TSh (niecałe 10 USD) za naszą trójkę.

łódka, którą płynęliśmy na wyspę

        Wyposażeni w niezbędne zezwolenia, zaopatrzeni w butelki zimnej wody wpisujemy się do księgi portowej, a następnie w towarzystwie naszego przewodnika okrętujemy się na niewielkiej łódce.

Widok na ruiny fortu na Kilwa Kisiwani od strony Kilwa Masoko

         Rejs na wyspę, po turkusowo-granatowej wodzie trwa około 15 minut. Fakt, że w środkowej części zatoki jest na tyle głęboko, że cumują tam wielkie statki wycieczkowe ani na chwilę nie mąci naszego błogiego spokoju i radości.

        Zwiedzanie obejmuje teren praktycznie całej wyspy, jednak ze względu na ogromny upał decydujemy się na skróconą wersję. Czeka nas około dwugodzinny spacer po jednej części wyspy.
        Kilwa Kisiwani może poszczycić się niezmiernie bujną historią. Niestety nie zawsze, a na pewno nie dla wszystkich, szczęśliwą.
Od wieków na tereny Afryki Wschodniej przybywali kupcy z Azji, Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Od około 7 w. Persowie (z terenów obecnego Iranu) zaczęli osiedlać się na wschodnim wybrzeżu Afryki,  między innymi w Malindi, Lamu na terenie Kenii oraz na Zanzibarze. Następnie w 9 w. właśnie oni założyli osadę na wyspie Kilwa Kisiwani. Rdzenni mieszkańcy z plemienia Yao, sprzedali wyspę za odzież i tkaniny i przenieśli się na ląd. Celem perskich przybyszów był handel i szerzenie religii, Islamu. Byli oni również dobrymi rzemieślnikami, głównie stolarzami. To ich pięknie rzeźbione wyroby zyskały sławę, jako drzwi z Zanzibaru.

muzułmański cmentarz z X wieku

        Pamiątką po pierwszych osadnikach na wyspie jest muzułmański cmentarz z 10 w. Ciekawostką są dwa rodzaje nagrobków. Duże,  zdobione nagrobki upamiętniały ważne osoby, czyli przybyszów, natomiast lokalni mieszkańcy, którzy z nimi współpracowali po śmierć doczekali się tablicy w postaci kamienia w ziemi.

muzułmański cmentarz z X wieku

        Z czasem wyspa przekształciła się w państwo-miasto. W okresie XII -XV wieku Kilwa Kisiwani była bodaj najpotężniejszym ośrodkiem handlowym na wschodnim wybrzeżu Afryki. Handlowano głównie solą, złotem, kością słoniową, odzieżą i porcelaną. Jako prosperujące państwo-miasto Kilwa miała swoją własną walutę.

        W 1331 roku miasto odwiedził wielki marokański podróżnik, Ibin Battuta. Uznał je za jedno z najpiękniejszych miasto ówczesnych czasów.
        Pod koniec XV wyspą zainteresowali się Portugalczycy. W 1498 na wschodnie wybrzeże Afryki trafił  Vasco da Gama w trakcie swojej podróży w poszukiwaniu morskiej trasy do Indii. W 1505 roku Portugalczycy wybudowali na wyspie imponujący fort, który nazwali "Iglesias". Pełnił on funkcję kościoła w dzień a nocą zamieniał się w koszary wojskowe równocześnie będąc fortem obronnym. Grubości murów wynosiła 2 m. Na baszcie umieszczone było potężne działo wycelowane w kierunku wyjścia z zatoki. 

Portugalski fort z 1505 roku

Portugalski fort z 1505 roku

Portugalski fort z 1505 roku

        Portugalczycy chcieli wprowadzić religię chrześcijańską na wyspie. Cel jednak nie został osiągnięty, ponieważ Islam był już wówczas bardzo mocno zakorzeniony wśród mieszkańców. Portugalczycy pragnęli również zdobyć pełną kontrolę nad handlem na Oceanie Indyjskim nie przebierając w środkach, a dokładniej stosując bardzo drastyczne metody.
        Portugalskie panowanie trwało do 1512 roku, gdy wyspa została zdobyta przez Arabów. Arabowie wykorzystali solidny portugalski fort do własnej obrony, a na wieży postawili swoje działo. Dzisiaj na dziedzińcu można podziwiać obydwa. W czasach arabskich w najmniejszym, ciasnym pomieszczeniu bez okien przetrzymywani byli niewolnicy. Później, w czasach kolonialnych fort pełnił funkcję więzienia.
        Na dziedziniec fortu prowadzą potężne drzwi z Zanzibaru z insygniami w języku arabskim.

Portugalski fort z 1505 roku

Portugalski fort z 1505 roku

Portugalski fort z 1505 roku

        Przez wieki panowania muzułmańskich władców na wyspie wybudowano kilkadziesiąt (inne źródła podają, że kilkaset) meczetów. Nie wszystkie zachowały się do czasów współczesnych, inne nie zostały jeszcze odkopane. Nasz przewodnik oprowadza nas po kilku z nich.

Meczet z X w.

        Bodaj najciekawszym, a w swoich czasach najpiękniejszym i najbardziej okazałym był Wielki Meczet. Pierwszy zbudowany w 11 w. okazał się za mały, więcej w 13 w. zbudowano obok niego nowy. W efekcie powstała jedna wielka świątynia. Największy meczet na południe od Sahary, nazwany meczetem o dwóch mihrabach. Mihrab to nisza w ścianie meczetu wyznaczająca kierunek Mekki. Modlili się w nim między innymi sławny podróżnik Ibin Battuta i kolejni władcy wyspy w tym Sułtan Omanu i Zanzibaru, Seyyid Said.

Wielki Meczet

Wielki Meczet

        Na ścianach meczetu próżno szukać dawnych zdobień, jednak sama jego architektura jest imponująca.
        Przy meczecie znajdują się ruiny wielkiego domu imamów i ich rodzin. Budynek z XII w. był piętrowy i liczył ponad 100 pokoi. 

miejsce do abluzji, Wielki Meczet

Mały Meczet, fragment zachowanych zdobień

Mały Meczet, kopuła

Pałac sułtanów, schody na piętro

Pałac sułtanów, widok na dziedziniec

        W dalszej części wyspy znajdują się ruiny Wielkiego pałacu sułtanów z 15 w. Pałac miał 70 komnat a na dziedzińcu znajdowały się studnie, spichlerze i magazyny. Całość zajmowała ogromny obszar i była otoczona potężnym murem. W 19 w. mieszkał w nim sułtan Seyyid Said.

Pałac sułtanów

Pałac sułtanów

    Wśród zabytkowych obiektów znajduje się również Mały Meczet, który pełnił funkcję prywatnego meczetu sułtanów. W dni powszednie sułtan modlił się w Małym Meczecie, a w piątki i święta udawał się do Wielkiego Meczetu na wspólną modlitwę z poddanymi.

Mały Meczet

        Jako budulec do wszystkich obiektów znajdujących się na wyspie wykorzystano koralowce. Jako zaprawa posłużyło wapno pozyskane również z koralowców łączone z miejscową ziemią.        

fragment ściany, koralowce

fragment ściany grobowca, koralowce

fragment ściany meczetu

        Dzisiaj wyspa jest nadal zamieszkała, głównie przez ludność muzułmańską. Na wyspie znajduje się jedna szkoła podstawowa oraz szkoła wyższa kształcąca przyszłych imanów - taki muzułmański uniwersytet. Jest również jedna przychodnia. W razie potrzeby w porcie zacumowana jest łódka-ambulans. Zabudowania się raczej skromne, delikatnie mówiąc, za to doskonale wkomponowują się w historyczny charakter wyspy. Dawny ważny ośrodek handlowy jest dzisiaj niewielką wioską rybacką.

drzewo wrośnięte w mury Wielkiego Meczetu

widok na zatokę od strony Pałacu Sułtanów

        Ten krótki pobyt na wyspie zrobił na mnie ogromne wrażenie. Wprawdzie widziałam wcześniej zdjęcia w Internecie, jednak zobaczyć to wszystko na żywo, wsłuchując się w historię znaną dotychczas tylko z podręczników, to zupełnie inne doznanie. W Tanzanii mało jest obiektów zabytkowych zachowanych we względnie dobrej kondycji. Niestety większość uległa i nadal ulega powolnej degradacji.
        Po Kilwa oprowadzał nas świetny, młody przewodnik, który za pracą przyjechał z oddalonego o prawie 1500 km miasta Mwanza, nad jez. Wiktorii.

Kilwa Kisiwani

Gorąco polecam pozostałe wpisy o Tanzanii:

Tanzania - Podróż daleka a bliska

O Tanzanii słów kilka - parki narodowe

Ferie w Tanzanii